۲۰ ژانویه؛ روز عزای عمومی در جمهوری آذربایجان است

به گزارش صریر از تبریز، امسال سی‌امین سالگرد فاجعه خونین ۲۰ ژانویه در جمهوری آذربایجان است. سی سال پیش از این در شب گذر از نوزدهم به بیستم ژانویه سال ۱۹۹۰ حمله نیروهای یگان ویژه ارتش شوروی بر توده‌های وسیع مردمی که در اعتراض به سیاست‌های مغرضانه اتحاد جماهیر شوروی علیه آذربایجان، حمایت‌های آشکار از سیاست‌های تجاوزکارانه جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی که مدعی قره‌باغ کوهستانی گشته بود و مواضع خیانتکارانه رهبران وقت جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی به با خواسته بودند موجبات بروز فجایعی بی‌بدیل را در آذربایجان و علی‌الخصوص باکو فراهم آورده و به مرگ انسانهای بی‌گناه انجامید.

بر اساس اطلاعات رسمی در نتیجه این فاجعه که تحت اسم رمز “ضربه” به انجام رسید ۱۴۷ نفر به شهادت رسیده، ۷۴۴ نفر مجروج گشته، ۸۴۱ نفر به صورت غیرقانونی بازداشت شده و تعداد کثیری مفقود گردیدند. همچنین وسایط حمل و نقل شخصی و جمعی، تاسیسات عمومی و اموال شهروندان متحمل خسارات فراوانی شد. شوروی سابق از منظر ماهیت این کشتار خونبار در آذربایجان توسط ماشین نظامی نمونه بی مانندی در تاریخ از منظر تجاوز و کشتار شهروندان یک کشور توسط دولت خود به شمار می‌آید. این نقض آشکار قانون اساسی اتحاد جماهیر شوروی سابق و جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی بود.

در آن روز رهبریت اتحاد جماهیر شوروی با حمله به شهروندان غیرمسلح منشور سازمان ملل متحد و قواعد حقوق بین‌الملل را نقض کرده، برخی از مفاد پیمان‌های بین‌المللی مدنی و سیاسی که عضو آن بود را زیر پای گذاشته بود. در نتیجه دیکتاتوری کمونیسم مداخلات نظامی جنایتکارانه ۱۹۵۶ در مجارستان، ۱۹۶۸ در چکسلواکی و ۱۹۷۹ در افغانستان اینبار در ۱۹۹۰ در جمهوری آذربایجان تکرار شده بود. جای بسی تاسف است که، در آنزمان اقدامات اشتباه، روش‌های کاری ناکارآمد و مانورهای سیاسی اشتباه رهبران کمونیست جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی گسستی را میان ایشان و ملت ایجاد کرده بود.

در چنین شرایط دشواری رهبر ملی ملت جمهوری آذربایجان حیدر علی‌اف در اعتراض به قتل‌عام صورت گرفته توسط اتحاد جماهیر شوروی بر علیه آذربایجان، صدای اعتراض خویش را جسورانه بلند کرد. زمانی که این حوادث و روندهای جاری تا آنزمان را مورد تحلیل قرار می‌دهیم دلیل برکناری حیدر علی‌اف از رهبریت اتحاد جماهیر شوروی به سال ۱۹۸۷ و تصادفی نبودن بازنشستگی وی نیز به راحتی قابل درک می‌باشد. بعدها معلوم شد که تمامی این موارد بخشی از یک نقشه مکارانه بوده که به دقت تهیه شده است.

هدف بی پشت و پناه گذاشتن آذربایجان در مقابل ادعای ارضی بود که قرار بود تا بر علیه آذربایجان مطرح گردد. لیکن علیرغم تمامی این فشارهای اتحاد جماهیر شوروی حیدر علی‌اف به تاریخ ۲۱ ژانویه به اتفاق تمامی اعضای خانواده خویش به نمایندگی دائمی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی در مسکو رفته و با ایراد سخنرانی در ازدهامی که تا شش هزار نفر در آن گرد هم آمده بودند همبستگی خود با ملت زخم خورده خود که در این روزها قادر به کمک گرفتن از هیچ جایی نبودند را اعلام داشت. او در سخنرانی خود و مصاحباتی که انجام داده فاجعه ۲۰ ژانویه را مورد ارزشگذاری سیاسی قرار داده و با بیان ضدیت قتل عام اهالی بی سلاح با قوانین، دموکراسی و حقوق بشر آنرا به عنوان اشتباه فاحش سیاسی رهبریت اتحاد و جمهوری برملا ساخت.

حیدر علی‌اف بدون واهمه و علیرغم مخاطرات واقعی ایجاد شده برای خود و خانواده‌اش سیمای واقعی رهبریت اتحاد جماهیر شوروی و در راس آن میخائیل گورباچف را فاش ساخت. حیدر علی‌اف در پیام تسلیت خود به ملت آذربایجان، در این روز دشوار ملت را به تمکین، همبستگی و وحدت فراخواند. ملت جمهوری آذربایجان با در نظر گرفتن توصیه‌های رهبر ملی حیدر علی‌اف علیرغم وجود وضیعت فوق‌العاده در باکو در ۲۲ ژانویه با شهیدان خود وداع نمود. شهدای ۲۰ ژانویه در مرفع‌ترین جای شهر – “پارک داغ اوستی” به خاک سپرده شدند.

این مکان که امروزه با نام بلوار شهدا نامیده می‌شود در جمهوری آذربایجان به سمبل شهید و شهادت بدل گشته است. علیرغم گذشت ۳۰ سال از قتل‌عام خونین انجام یافته توسط ارتش شوروی در آذربایجان این قهرمانان که آزادی، شرف و لیاقت ملت را بر هر چیزی اولی می‌دانستند هیچ گاه فراموش نشدند. ۳۰ سال است ملت جمهوری آذربایجان درد این فاجعه را در دل خویش احساس می‌نماید. هر ساله ۲۰ ژانویه در جمهوری آذربایجان به عنوان روز عزای ملی پاس داشته می‌شود. این تاریخ در عین حال نمادی از مبارزه آذربایجان در مسیر حق حاکیمت، استقلال و تمامیت ارضی می‌باشد. زیرا شهدای ۲۰ ژانویه آذربایجان اولین قهرمانانی هستند که در راه این ارزشهای متعالی از جان خویش گذشتند.

به منظور جاودانه ساختن یاد و خاطره شهدای راه استقلال و حق حاکیمت آذربایجان بر اساس فرمان سال ۱۹۹۸ رهبر ملی حیدر علی‌اف برای کشته شدگان جمهوری آذربایجان در جریان فاجعه خونین ژانویه نام افتخاری “شهدای ۲۰ ژانویه” ایجاد و اطلاق گردید. همه ساله به تاریخ ۲۰ ژانویه تمامی نمایندگان دولتی و نهادهای اجتماعی و در راس آنها ریاست دولت جناب آقای الهام علی‌اف به زیارت بلوار شهدا در شهر باکو رفته و احترام خود به شهدا را اظهار می‌دارند. همچنین در تمامی مناطق آذربایجان کلیه بلوارهای شهدا توسط ملت مورد زیارت قرار می‌گیرد. در آن روز در کل کشور راس ساعت ۱۲:۰۰ یاد شهدا با یک دقیقه سکوت گرامی‌داشته می‌شود. در شهرها، بخش ها، روستاها و قصبه‌ها و نیز در نمایندگی‌های خارجی و کنسولگری های جمهوری آذربایجان در خارج از کشور به مناسبت فاجعه ۲۰ ژانویه و به نشانه اندوه پرچم دولتی جمهوری آذربایجان به حالت نیمه برافراشته درآمده و مراسمات یادبود دیگری در راستای اطلاع‌رسانی انجام می‌پذیرد. 

ملت جمهوری آذربایجان نه فاجعه ۲۰ ژانویه و نه عکس العمل های عادلانه جامعه بین الملل در ارتباط با این فاجعه را هیچگاه از یاد نخواهد برد. علیرغم محاصره خبری ایجاد شده توسط اتحاد جماهیر شوروی در روز ۲۰ ژانویه تمام جهان از قتل‌عام دهشتبار رخ داده در باکو مطلع گشته بود. مداخله نظامی ارتش شوروی در باکو اعتراض قاطع بسیاری از کشورها منجمله کشور همسایه جمهوری اسلامی ایران را در پی داشت.

شورای امنیت ملی ایران با تشکیل جلسه بیانیه ای را در این راستا صادر نموده و بیش از ۱۶۰ نماینده مجلس شورای اسلامی ایران تجاوز مسلحانه میخائیل گورباچف به آذربایجان را مورد نکوهش قرار دادند. رهبر معظم و ریاست جمهوری اسلامی ایران از این اقدام میخائیل گورباچف به شدت انتقاد نمودند. به موازات این امر رسانه های جمعی ایران با انتقاد شدید از حوادث خونین انجام یافته توسط ارتش شوروی در باکو از این حوادث تحت نام کشتار یاد کردند. در آستانه سی امین سالگرد فاجعه ۲۰ ژانویه یاد و خاطره کسانی که در راه استقلال و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان قهرمانانه به مبارزه پرداخته، آزادی ملت را بر هر چیزی اولی دانسته و با قربانی نمودن خود در این راه تا قله های شهادت صعود نمودند را با احترامی عمیق گرامی داشته، برای تمامی شهدایی که در راه حق و عدالت از جان خویش گذشتند رحمت مسألت می نماییم.